28.01.2021 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilen yasa teklifi ile 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanun’da değişiklikler yapılmıştır. 4691 sayılı Kanun kapsamında Teknoloji Geliştirme Bölgesinde çalışan AR-GE, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretlerine tanınan vergi istisnası kaldırılmış olup; artık Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde elde edilen ücretlerin de şartları taşıması halinde, yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.
Bu konuyu aşağıda detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Ancak öncelikle ücret gelirleri hangi şartlar altında yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan ediliyor, bunu inceleyelim. Ayrıca Hazırbeyan sistemi üzerinden gelir vergisi beyannamesinin nasıl hazırlanacağı konusunda yaşanan tereddütleri gidermede yardımcı olacağını düşündüğümüz dökümana da Ücret Gelirlerinin Beyan Edilmesi bağlantısından ulaşabilirsiniz.
1- Beyan Edilmeyecek Ücret Gelirleri
2021 yılında elde edilmiş olan ücret gelirleri için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez.
- Tek işverenden alınmış ve 650.000,00 TL’yi aşmayan ücretler
- Birinci işverenden alınan dâhil ücret gelirleri toplamı 650.000,00 TL’yi aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dâhil),
- Birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 53.000,00 TL’yi aşmayan
2- Ücretlerin Beyanname ile Beyan Edilmesi
2021 yılında elde edilmiş olan ve aşağıdaki şartları sağlayan ücret gelirleri için yıllık beyanname verilmesi gerekir;
a- Bir İşverenden Alınan Ücretler;
7194 sayılı Kanun ile gelen düzenlemeye kadar, tek işverenden alınan ücretler beyana tabi değildi. Ancak 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun’da yapılan söz konusu değişiklikle birlikte tek işverenden elde edilen brüt gelirler toplamının (kümülatif vergi matrahı) 650.000,00 TL’yi aşması halinde, söz konusu gelirlerin yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir. Diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde ücret gelirlerinin de beyannameye dahil edilmesi gerekir.
b- Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretler
Birden fazla işverenden ücret alınması, aynı anda iki farklı işverenden ücret geliri elde edilmesi şeklinde olabileceği gibi, bir vergilendirme döneminde birden fazla işverenin yanında farklı zaman dilimlerinde hizmet akdiyle çalışmak suretiyle de elde edilmiş olabilir.
Örneğin; Bir üniversitede akademisyen olarak görev yapan A, aynı zamanda bir şirkette Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev almakta ve aynı anda her iki kurumdan ücret almaktaysa, birden fazla işverenden ücret alıyor demektir.
Öte yandan Bay B, 2021 yılı içinde iş değişikliği yapmak suretiyle yeni bir iş yerinde ücretli olarak çalışmaya başlamış ise yine iki farklı işverenden ücret geliri aldığı kabul edilmektedir.
Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde 2021 yılında birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmiş ise;
- Birinci işverenden alınan dâhil ücret gelirleri toplamı 2021 yılı için 650.000,00 TL’yi aşıyor ise
- Birinci işveren dışındaki işverenlerden alınan ücret gelirleri toplamı 2021 yılı için 53.000 lirayı aşıyor ise,
Elde edilen söz konusu gelirlerin yıllık gelir vergisi beyannamesi beyan edilmesi gerekir.
Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenebilecektir.
3- Teknoloji Geliştirme Bölgesinde Elde Edilen Ücretler
28.01.2021 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilen yasa teklifi ile 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanun’da değişiklikler yapılmıştır. 4691 sayılı Kanun kapsamında Teknoloji Geliştirme Bölgesinde çalışan AR-GE, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretlerine tanınan vergi istisnası kaldırılmış olup; 31/12/2028 tarihine kadar, bölgede çalışan AR-GE, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisi; verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilecektir.
| Eski Hali | Yeni Hali |
| Bölgede çalışan; AR-GE, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31/12/2023 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır. | 31/12/2028 tarihine kadar, bölgede çalışan AR-GE, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisi; verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir |
Dolayısıyla 2021 yılında 4691 sayılı Kanun kapsamında ücret geliri elde edenlerin elde etmiş oldukları ücret gelirleri ile ilgili yıllık beyanname verilip verilmeyeceğine ilişkin olarak Gelir Vergisi Kanunu’nun 86’ncı maddesi düzenlemelerini dikkate almaları gerekmektedir.
Zira, söz konusu değişiklik yapılmadan evvel yayınlanmış olan 311 sayılı Gelir Vergisi Tebliği’nin 22. Maddesinde Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde elde edilen ücret gelirlerinin vergiden istisna olduklarından bahisle, bu grupta yer alan ücretli çalışanların hiçbir koşulda bu ücret gelirlerini beyan etmeyecekleri ifade edilmiştir. Öte yandan anılan Tebliğin aynı maddesinde aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir;
“5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen, Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin ücretlerinden kesilen gelir vergisi, verilen muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilerek işverene kalmaktadır. Anılan Kanunlar kapsamında çalışan ve şartları taşıyan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılması nedeniyle, bu ücretlerin de 193 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca beyanname verilip verilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.”
Yukarıda yer alan açıklamalar uyarınca Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde elde edilen ücret gelirlerine uygulanan istisna kaldırılarak, 5746 Sayılı Kanun kapsamında çalışan Ar-Ge ve Destek Personelleri ile 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun geçici 3 üncü maddesi uyarınca bölgede çalışanların ücretlerinde olduğu gibi tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmesi esasına geçilmiştir.
Haliyle, yazımızın ilk bölümünde açıklanan şartları sağlayan ücretli çalışanların da yıllık gelir vergisi beyannamesi verme zorunlulukları doğmuştur. Öte yandan söz konusu düzenleme Şubat 2021 döneminden itibaren yasalaştığı için, ücretli çalışanların Şubat 2021-Aralık 2021 döneminde elde ettikleri ücretleri hesaplamalarına dahil etmeleri gerekmektedir.
Örnek1 : Bay (Z), 2021 yılında biri teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde olmak üzere üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir.
Birinci işverenden alınan ücret (Teknokent ) 660.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret 30.000 TL
Üçüncü işverenden alınan ücret 15.000 TL
Bay (Z)’nin birinci, ikinci ve üçüncü işverenden elde etmiş olduğu ücretleri toplamı (660.000 TL+30.000 TL+15.000 TL=) 705.000 TL, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aştığından ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.
Örnek 2 : ODTÜ Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde şirket ortağı ve YK üyesi olan Bay (A), şirketin Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde devam eden Ar-Ge projelerinde görev almış ve bu hizmetleri karşılığında 2021 yılında 700.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Bay (A)’nın 2021 yılında elde ettiği ücret geliri 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aşması nedeniyle, Bay (A)’nın bu ücret gelirini, yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmesi gerekmektedir. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden yıl içinde kesilen ve muhtasar beyanname üzerinde terkin edilen vergiler mahsup edilebilecektir.
Örnek 3: Ankara Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde faaliyet gösteren bir şirkette çalışmakta olan Bayan (B) 2021 takvim yılında; birinci işverenden 680.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Ardından çalışmakta olduğu işyerinden istifa ederek, bölge dışında faaliyet gösteren bir başka işyerinde işe başlamıştır. Söz konusu ikinci işverenden ise 30.000 TL ücret geliri elde etmiştir Bayan (B)’nin, birinci ve ikinci işverenden elde etmiş olduğu ücretleri toplamı (680.000 TL+30.000 TL=) 710.000 TL, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aştığından ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden yıl içinde kesilen vergiler mahsup edilebilecektir. Ayrıca yine yıl içinde kesilen ve muhtasar beyanname üzerinde terkin edilen vergiler de mahsup edilebilecektir.
Örnek 4: ODTÜ’de öğretim görevlisi olarak çalışan Akademisyen Bay (Ç) 2021 takvim yılında; ODTÜ Teknoloji Geliştirme Bölgesinde faaliyet gösteren bir şirketin tek hissedarıdır. Şirket Yönetim Kurulu üyesi olarak, şirketin Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde devam eden Ar-Ge projelerinde görev almış olup,
Bu hizmetleri karşılığında 560.000 TL ücret niteliğinde gelir elde etmiştir.
Aynı yıl öğretim görevlisi olarak görev yaptığı Üniversite’den 40.000 TL,
Döner Sermaye’den tevkif suretiyle vergilendirilmiş 15.000 TL
ücret geliri elde etmiş ve ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiştir.
Birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı serbestçe belirlenebildiğinden, Bay (Ç) 560.000 TL’lik ücret gelirini birinci işverenden elde edilen ücret olarak belirlemiştir.
Buna göre Bay (Ç)’nin,
– Elde ettiği ücret gelirleri toplamı (560.000 TL+ 40.000 TL+ 15.000 TL=) 615.000 TL, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aşmadığından ve
– Birden sonraki işverenlerden elde ettiği ücretleri toplamı (40.000TL+ 15.000 TL=) 55.000 TL, aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 53.000 TL) aşmadığından, ücret gelirleri yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmeyecektir.
4- Ar-Ge Merkezlerinde Elde Edilen Ücretler
5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen, Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin ücretlerinden kesilen gelir vergisi, verilen muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilerek işverene kalmaktadır. Anılan Kanunlar kapsamında çalışan ve şartları taşıyan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılması nedeniyle, bu ücretlerin de 193 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca beyanname verilip verilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
Bu açıklamalar çerçevesinde Ar-Ge Merkezlerinde görev alan sadece ücretli çalışanlar değil, şirket ortakları da bu yazının ilk bölümünde yer alan şartları taşımaları halinde gelir vergisi beyannamesi vermeleri gerekmektedir.
Örnek 1: Bay (Z), 2021 yılında biri X Ar-Ge merkezinde Araştırma Personeli olarak görev almıştır. Bu çerçevede elde ettiği ücret gelirleri aşağıdaki gibidir;
işverenden alınan ücret 370.000 TL
İkramiye Ödemesi 30.000 TL
Fazla Mesai 40.000 TL
Prim Ödemesi 250.000 TL
Bay (Z)’nin tek işverenden elde etmiş olduğu ücret niteliğindeki gelirlerinin toplamı (370.000 +30.000+40.000+250.000=) 690.000 TL, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aştığından ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.
